Jeżeli polscy przedsiębiorcy chcą w tani sposób działać w Niemczech na zasadzie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, co oznacza ograniczenie odpowiedzialności własnym majątkiem wspólników, to mają do dyspozycji narzędzie prawne zwane potocznie 1-Euro-GmbH. Rozwiązanie tanie, bo kapitał takiej spółki wynosi zaledwie symboliczne 1 Euro.
Historia 1-Euro-GmbH rozpoczęła się w niemieckim Bundestagu w dniu 26.06.2008. Wprowadzona została na podstawie niemieckiej ustawy o modernizacji prawa spółek i do zwalczania nadużycia (MoMiG), w związku z tym do regulacji prawa spółek GmbH wprowadzony został nowy paragraf 5 a, który umożliwia założenie spółki, której wkład kapitałowy będzie wynosił jedynie 1 Euro. Po tym jak podpisano ustawę w dniu 23 października 2008r. przez niemieckiego prezydenta federalnego Horsta Köhler i ogłoszono 28. sierpnia 2008r. w Federalnym Dzienniku Ustaw, to w dniu 01.11.2008r. ustawa weszła w życie i obowiązuje do dnia dzisiejszego.
Ogólne uregulowania ustawy dotyczącej spółek GmbH, jak również przepisy niemieckiego prawa podatkowego stosuje się także dla spółek 1-Euro. Z tego powodu przy założeniu spółki trzeba je przestrzegać. Ale z drugiej strony to sygnał dla przedsiębiorców, że działalność gospodarcza prowadzona poprzez spółkę z o. o. o wartości kapitału zakładowego 1 Euro jest regulowana przepisami dotyczącymi prawa handlowego, a więc prawa dot. spółek handlowych.
Wątpliwości co do nazwy powstały już w procesie ustawodawczym, gdy trzeba było określić nazwy spółek. Chodzi o następujące spółki:
• spółka Mini (Mini-GmbH),
• małe spółki (kleine-GmbH),
• spółki o kapitale 1 Euro (1-Euro-GmbH),
• spółka przedsiębiorcza (UG-Gesellschaft).
Ta ostatnia nazwa przyjęła się w nazewnictwie prawniczym. Ze względu na nazewnictwo firm został wprowadzony dodatek, który brzmi według ustawy „UG (z ograniczoną odpowiedzialnością)“, by wyjaśnić w obrocie prawnym, że chodzi tutaj o spółkę GmbH, która w przeciwieństwie do swojej „starszej siostry” nie posiada kapitału z odpowiedzialnością w wysokości 25.000 Euro. Zatem dla przedsiębiorców pragnących prowadzić swoją firmę właśnie w tej formie jest to istotna informacja, iż nazwa ich spółki będzie sugerowała potencjalnym kontrahentom, że mimo wszystko jest to podmiot o symbolicznym kapitale zakładowym.
Najniższy wkład wspólników spółek o wartości kapitału 1-Euro musi wynosić przynajmniej owe 1 Euro, które pojawia się w nazwie potocznej. Kwotę w wysokości 1 Euro trzeba wpłacić w gotówce. Ale to raczej nie stanowi dla przedsiębiorców większego problemu.
Ustawodawca w § 5a GmbHG nie określa dokładnego wkładu o wartości 1 Euro, tylko zaznacza, że przy zakładaniu spółek, wkład kapitałowy może być niższy niż 25.000 Euro. Wkład minimalny o wartości 1 Euro wynika z GmbHG, który nakazuje wkład w pełnych kwotach Euro. Przy zwykłych spółkach było to dotychczas 25.000 Euro, które mogły zostać wprowadzane zamiast płatności gotówkowych jako przedmioty wartościowe. Przy zakładaniu spółek Mini (Mini-GmbH) nie można przewidzieć, że potrzebny wkład kapitałowy do założenia spółki (koszty zakładania, inwentarz itp.) powinien być obecny, ponieważ inaczej spółka 1-Euro już przy swoim założeniu musiałaby ogłosić swoją upadłość.
Maksymalnie trzech wspólników i jeden dyrektor zarządzający może założyć spółkę 1- Euro poprzez odpowiedni do tego przykładowy protokół i poświadczenie notarialne. Według ustawy nie powinno być już to potrzebne przy zwykłych spółkach, jak też przy spółkach 1-Euro, że umowa wspólników musi być notarialnie poświadczona. W takim przypadku powinno wystarczyć publiczne uwierzytelnienie podpisów. Tutaj zaplanowano do projektu ustawy umowę standardową, która zastałaby dołączona jako załącznik. Taka przykładowa umowa prowadziła jednak do wątpliwości ze strony niemieckiego Bundestagu. Pojawiły się problemy przy ułożeniu umowy spółki, która by odpowiadała wszystkim potrzebom osoby rozpoczynającej działalność gospodarczą i obrotowi prawnemu.
Po pewnym czasie wprowadzono przykładowy protokół. Taki protokół ma pomóc w szybszym i tańszym założeniu spółki. Oczywiście chodzi tutaj o tzw. Standardowe założenie spółki, która w takiej formie przewidziana jest także w zwykłych spółkach. Tym sposobem umowa spółki nie zostaje, jak dotychczas, nadana przez prawnika, tylko użyty zostanie przykładowy protokół, który utwierdzony zostanie przez notariusza na własny koszt. Protokół może być przez notariusz tylko wtedy użyty, gdy oprócz wpisów we właściwych polach nie podjęto innych uzupełnień lub zmian.
Jeśli spółkę o kapitale zakładowym 1 Euro zakłada więcej niż trzech wspólników, to umowa spółki powinna być poświadczona bez standartowego protokołu. Takie żądania odstępują od powstającej kompleksowej umowy, która nie tylko może, ale wręcz musi być prowadzona przez notariusza w jego funkcji doradczej. Wspólnicy muszą się ponadto wpisać do rejestru spółek. To umożliwia także między innymi łatwiejszą zmianę wspólników poprzez przepisanie akcji spółki.
Siedziba spółki może wg ustawy MoMiG być także za granicą, np. w Polsce. A to akurat może ułatwić administrowanie jej w przypadku polskich biznesmenów, którzy chcą być obecni na rynku niemieckim. Przepis ten ogranicza się jednak tylko do siedziby administracyjnej. Zatem w Polsce siedzibę mogą mieć tylko władze administracyjne spółki. W Niemczech jednak musi znajdować się siedziba statutu, która jest zgłoszona w rejestrze handlowym. To służy bezpieczeństwu prawnemu wierzycieli, którzy pod podanym adresem siedziby mogą oddawać i dostawać dokumenty.
Najważniejsza regulacja dotycząca spółki o kapitale 1 Euro to obowiązkowa rezerwa. Jej celem jest wprowadzenie w spółce 1 Euro wyższego kapitału zakładowego w następnych latach, żeby spółka była zdolna do przetrwania na rynku. To z kolei narzuca założycielom zostawienie 25% ich rocznych zysków i przeniesienie strat z poprzedniego roku w przedsiębiorstwie, żeby w ten sposób osiągnąć przez lata wkład obowiązkowy „starszej siostry“ o wysokości 25.000 Euro.
Tutaj nie obowiązuje na całe szczęście żadnego odgórny termin, który narzucałby kiedy ma być osiągnięty obowiązkowy wkład w wysokości 25.000 Euro. Także przy tym występuje odstępstwo od początkowego projektu ustawy. Ten przewidywał obniżenie wkładu wszystkich spółek do wartości 10.000 Euro i w związku z tym także uzgodnił, że obowiązkowa rezerwa wynosi 10.000 Euro.
Gdy osiągnie się wkład w wysokości 25.000 Euro, to wspólnik lub wspólnicy (jeśli udziałowcem jest więcej, niż jedna osoba) mogą sami zadecydować, czy chcą zatrzymać formę prawną UG albo czy chcą ją przekształcić w zwykłą spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Taka decyzja będzie pewnie zależeć od tego, jak rozwinie się wizerunek UG. Gdy będzie jej towarzyszyć nieufność, to wspólnicy będą starać się osiągnąć jak najszybciej formę prawną spółki z o. o. o kapitale 25.000 Euro. Jeśli UG nie będzie przedsiębiorcom rodziła problemów natury nazwijmy to psychologicznej, to będzie można nadal prowadzić firmę w formie spółki o kapitale zakładowym 1 Euro. Czyli tak naprawdę wszystko zależy od tego, jak nas będą postrzegać nasi klienci i kontrahenci.
Wpis do rejestru handlowego jest dla spółek przedsiębiorczych (z ograniczoną odpowiedzialnością) wpisem obowiązkowym. Spółka powstaje w zasadzie dopiero przez wpis do rejestru handlowego. Wpis następuje automatycznie przez notariusza w formie elektronicznego przekazu do rejestru handlowego. Dla zgłoszenia notariusz potrzebuje dowód na faktyczne wprowadzenie do spółki wkładu, a także kopie potrzebnych publicznoprawnych zezwoleń np. pozwolenie do prowadzenia działalności gospodarczej (jeśli takowe jest potrzebne do danego profilu firmy). Według założeń ustawy założenie spółki ma być możliwe w przeciągu 24 godzin. To służy z jednej strony do bezpieczeństwa obrotu prawnego, ponieważ założyciel już przed zakładaniem swojej spółki musi wykonać niektóre transakcje. Z drugiej strony służy to do bezpieczeństwa założycieli, ponieważ już wtedy nastąpi ograniczenie odpowiedzialności.
Ciężko jest przewidzieć koszty założenia spółki z o. o. o kapitale 1 Euro. Poniższe kwoty mogą być tylko wskaźnikami. Przy zwykłej spółce liczono dotychczas koszty rejestru handlowego według wkładu zakładowego. Przykładowo w pierwszym roku obowiązywaniu ustawy przy kwocie o wysokości min. 25.000 Euro koszty wpisu wynosiły 100 Euro, do tego doszły jeszcze ewentualne koszty opublikowania o wysokości 240 Euro. Tak więc wpis kosztował, bez wliczania kosztów notariusza, dotychczas 340 Euro. Kierując się ustawą MoMiG nie potrzeba już przy spółkach 1-Euro wkładu minimalnego o wysokości 25.000 Euro. Skutkiem tego rejestr handlowy musi zastosować rzeczywisty wkład jako podstawę kalkulacji dla kosztów wpisu, w najlepszym wypadku byłoby to zatem 1 Euro.
Przy pierwszym zarejestrowaniu się spółek kapitałowych przypisana zostaje w regulaminie kosztów wartość standardowa o wysokości 25.000 Euro. To znowu prowadzi do utrzymania poprzednich obliczeń. Wyjątkiem jest tutaj założenie standartowe przy pomocy przykładowego protokołu. Przy czym założenie standardowe zostaje uprzywilejowane i nie dotyczy jej regulacja wartości minimalnych. To znowu prowadzi do obniżenia kosztów założenia.
W sumie przy założeniach standartowych można się spodziewać kosztów założenia o wysokości 350 Euro. Regulacja o wartościach minimalnych o wysokości 25.000 Euro dotyczy spółki 1 Euro, które nie powstają dzięki przykładowemu protokołowi. Przy takim założeniu powstają koszty o wysokości ok. 722 Euro, nie wliczając kosztów porad adwokata jak i podatku. A koszt właściwej porady prawnej – jak pewnie już wiemy – w Niemczech sporo kosztuje.
Źródło: 1-Euro-GmbH na podstawie niemieckiej ustawy MoMiG. Przygotowanie Fr. Kerstin Cebula.