O co pracodawca może nas zapytać podczas rozmowy o pracę, a o co nie ?
Poniżej zestaw najciekawszych pytań. Niektóre pytania są dozwolone podczas rozmowy kwalifikacyjnej, a niektórych pracodawcy nie wolno stawiać.
• Wykształcenie: naturalnie pracodawca ma pełne prawo pytać o wykształcenie osoby starającej się o przyjęcie do pracy, gdyż na podstawie tych informacji można ocenić czy dana osoba nadaje się do danej pracy. Może również zapytać o uczelnię, jaką pracownik ukończył, gdyż to może również dużo powiedzieć na temat posiadanych kwalifikacji. Pracownik ma obowiązek mówienia prawdy o swoim wykształceniu.
• Doświadczenie zawodowe: obowiązują tu te same prawa, co do pytań o wykształcenie. Nabyte doświadczenie zawodowe, jak również miejsce gdzie zostało nabyte, są bardzo ważnymi czynnikami wpływającymi na wizerunek starającego się o posadę. Dlatego pytania o poprzedniego pracodawcę są jak najbardziej dozwolone.
• Kłopoty finansowe: pytania o stan majątku pracownika są w zasadzie niedopuszczalne. Wyjątek stanowią miejsca pracy, gdzie podstawową jest zaufanie. Czasem nawet w innych wypadkach opłaca się pracownikowi mówić o swoich długach lub kłopotach finansowych – jeśli taki istnieją prędzej czy później wyjdą na jaw. Może nowy pracodawca coś na to zaradzi i pomoże znaleźć wyjście z trudnej sytuacji.
• Zainteresowania: co pracownik robi w czasie wolnym nie może w zasadzie mieć znaczenia dla pracodawcy, chyba że mowa o sportach ekstremalnych takich jak np. skoki spadochronowe, latanie na lotni czy udziały w rajdach samochodowych. O takim hobby należy wspomnieć podczas rozmowy o pracę.
• Stan zdrowia: obecnie przechodzone choroby powinny być ważne dla pracodawcy jedynie, gdy są one zaraźliwe lub przewlekłe i tym samym mogą lub mogły wpłynąć na zdolność do pracy. Inne choroby, nie mające wpływu na zdolność i wydolność pracy, nie mogą mieć znaczenia dla pracodawcy.
• Przynależność do związków zawodowych: czy pracownik należy do jakiegoś związku zawodowego czy nie, nie powinno mieć znaczenia dla pracodawcy. Wszyscy pracownicy muszą być traktowani jednakowo, a konstytucja gwarantuje wolność tworzenia koalicji, więc pytania na temat przynależności do związku łamałyby to prawo.
• Przynależność religijna: Każdy ma prawo wierzyć lub nie wierzyć, a jaką wiarę wybierze jest jego osobistą sprawą i nikt nie ma prawa tego interpretować. Jednak inna zasada obowiązuje w miejscach pracy, gdzie wiara ma diametralne znaczenie, np. szkoła katolicka będzie dążyć do tego by na stanowisku nauczyciela zatrudnić osobę wyznającą wiarę katolicką i wtedy naturalną sprawą jest, że podczas rozmowy kwalifikacyjnej kandydat zapytany zostanie o wyznanie.
• Przynależność do partii politycznej: podobnie jak stosunek do wiary, poglądy polityczne są sprawą osobistą. Konstytucja gwarantuje wszystkim obywatelom wolność słowa, dlatego o przyjęciu do pracy nie może decydować to, że przyszły pracodawca i pracownik mają inne poglądy polityczne. Wyjątkiem od tej zasady może być np. sytuacja, gdy dziennikarz ubiegający się o pracę w gazecie, która ma tendencję i obrany kierunek polityczny.
• Stan cywilny: sprawą osobistą każdego pracownika jest fakt, czy zmierza zmienić stan cywilny, już to uczynił, czy też żyje w związku nieformalnym – o to pracodawca nie może pytać. Nie ma zasady jak zareaguje pracodawca na stan cywilny potencjalnego pracownika. Czasem świeżo poślubiona mężatka jest gorszym kandydatem na pracownika niż panna. Często istnieje obawa, że młoda kobieta szybko zajdzie w ciążę, a to stanie się dla jej szefa problemem. Stan cywilny stawiany jest w innym świetle przy ubieganiu się na stanowisku związanym z wiarą. Tak więc zgodnie z zasadami katolickiej wiary, niedopuszczalne jest rozwiązanie małżeństwa, a osoba rozwiedziona nie może być w takim zakładzie pracy zatrudniona. Jeszcze gorszym od rozwodu może okazać się ponowne małżeństwo, co całkowicie kandydata wyklucza.
• Ciążą: tu pojawia się już bardziej skomplikowany problem. Oczywiście każdy pracodawca wolałby wiedzieć czy zatrudnia kobietę w ciąży, gdyż dla niego wiąże się to z dodatkowymi kosztami oraz nieobecnością kobiety w czasie urlopu macierzyńskiego. Lecz tak naprawdę szef nie ma prawa pytać czy kandydatka na pracownika jest w ciąży, a ona sama też nie musi o tym informować. Wyjątkiem są stanowiska pracy, gdzie zdrowiu matki i dziecka mogłoby coś zagrażać np. laboratorium chemiczne lub gdy zmiana ciała kobiety ma duży wpływ na wykonywanie pracy – modelka, tancerka.
• Stopień niepełnosprawności: tak i nie. Jeśli stopień niepełnosprawności jest większy niż 50 % wtedy pracodawca ma prawo o niego pytać. Informacje te są niezbędne do odpowiedniej organizacji pracy.
• Problem z alkoholem: tak długo póki nawyk picia alkoholu nie ma wpływu na pracę i zdrowie pracownika, szef nie może o to pytać i jest to sprawa prywatna. Niedopuszczalne jest jednak pojawiania się w pracy pod wpływem alkoholu.
• Stosunki majątkowe: w większości są sprawą prywatną i szef nie ma prawa o nie pytać. Odstąpić może od tej zasady w przypadku, gdy kandydat stara się o pozycję w firmie, która wymaga bezwzględnego zaufania. Wtedy dopuszczalne jest pytanie o sytuację materialną.
• Uprzednio odbyta kara: pracodawca ma prawo pytać, czy ubiegający się o prace był kiedyś karany, ale tylko wtedy, jeśli zachowanie kandydata może źle wpływać na jakoś wykonywanej pracy. Np. osoba starająca się o pracę jako kasjer ma obowiązek poinformowania o kradzieży, której się kiedyś dopuścił. Nie musi za to mówić o jeździe pod wpływem alkoholu, gdyż nie ma to w tej pracy znaczenia.
• Stosunek służby wojskowej: pytanie o służbę wojskową nie jest zabronione. Osoba, która odbyła służbę wojskową musi czasem stawiać się na ćwiczenia, co może być ważną informacją dla pracodawcy.
• Zakaz konkurencji: pytanie na temat tego zakazu jest oczywiste. Nowy pracodawca musi wiedzieć czy osoba, którą zamierza zatrudnić nie podlega zakazie konkurencji ( tzn. podpisał umowę, że przez określony czas nie może pracować w żadnej konkurencyjnej firmie) podpisanej z poprzednim pracodawcą. Były pracodawca przez postępowanie sądowe może doprowadzić do tego, że pracownik będzie musiał zrezygnować z nowej pracy.
• Cele zawodowe i osobiste: może paść pytanie na ten temat, ale kandydat nie musi na nie odpowiedzieć, jeśli nie chce. Zazwyczaj jednak bardziej opłacalne dla starającego się o pracę, żeby szczerze odpowiadał na pytania, mówić o swoich celach zawodowych i wartościach życiowych.
W zasadzie istnieją pytania dozwolone i niedozwolone, a ich skutki mogą być różne. Nieszczera odpowiedź kandydata na ważne dla pracodawcy pytanie może doprowadzić do rozwiązania zawartej umowy, gdy okaże się, że pracownik mówił nieprawdę podczas rozmowy o pracę.
Źródło: Dozwolone i niedozwolone pytania podczas rozmowy kwalifikacyjnej.